PHCN Online - GIẢI PHẪU CHỨC NĂNG VÙNG CÁNH -CẲNG TAY. XƯƠNG VÀ KHỚP

Cập nhật lần cuối vào 28/04/2023

Chức năng của phức hợp khuỷu bao gồm:

Trợ giúp tính vận động của bàn tay trong không gian bằng cách :
- (i) làm ngắn và/hoặc kéo dài tay ;
- (ii) xoay cẳng tay;
- (iii) kết hợp cả hai vận động trên
Cung cấp kiểm soát và sự vững cho các vận động kỹ năng của bàn tay và cho các vận động cần sức mạnh của chi trên

Mục lục

XƯƠNG

Gồm 3 xương: xương cánh tay (đầu dưới), xương quay và xương trụ

Đầu gần của Xương trụ lớn hơn nhiều đầu gần Xương quay
Đầu xa Xương quay lớn hơn nhiều đầu xa Xương trụ
Xương bả vai & xương cánh tay là các điểm bám (nguyên ủy) của các cơ gấp và duỗi khuỷu
Xương trụ và Xương quay là các điểm bám tận của những cơ này
Xương bả vai, xương cánh tay, & Xương trụ là nơi bám nguyên ủy cho các cơ sấp & ngữa của các khớp quay-trụ
Điểm bám tận của các cơ vận động khớp quay-trụ nằm trên Xương quay

Một số hình ảnh khác:

Xương quay và xương trụ, nhìn từ trước và sau

XEM VIDEO:

Xương cánh tay và cẳng tay

CÁC KHỚP VÙNG KHUỶU- CẲNG TAY

Hầu hết các vận động chi trên liên quan đến khớp khuỷu và các khớp quay-trụ
Thường được nhóm với nhau vì có quan hệ giải phẫu gần gũi
Các vận động khớp khuỷu khác với vận động ở các khớp quay-trụ
Các vận động ở các khớp quay-trụ khác với vận động của cổ tay

Khớp khuỷu

Là Khớp bản lề: Chỉ cho phép gấp và duỗi

2 khớp liên hệ nhau: Khớp cánh tay –trụ: chính, Khớp cánh tay-quay(phụ)

Sự vững khớp:

Khi khuỷu duỗi tối đa, mỏm khuỷu nằm trong hố khuỷu, làm gia tăng sự vững khớp khi duỗi tối đa.
Khi khuỷu gấp >20⁰, độ vững của khớp giảm, cho phép dịch chuyển sang hai bên.
Độ vững ở tư thế gập phụ thuộc nhiều hơn vào dây chằng bên quay và bên trụ.
Dây chằng bên trong , hay dây chằng bên trụ, bao gồm ba phần: đoạn trước, sau và ngang. Bó trước là thành phần mạnh nhất và nổi rõ nhất, trong khi bó sau là sự dày lên của phần sau của bao khớp và cung cấp sự ổn định ở góc gập 90 độ.
Phức hợp dây chằng bên ngoài bao gồm dây chằng bên quay, dây chằng vòng quay (annular ligament), và dây chằng bên trụ ngoài (lateral ulnar collateral ligament). Dây chằng bên trụ ngoài đóng góp nhiều nhất vào sự ổn định ở mặt ngoài của khớp khuỷu. Tổn thương cấu trúc này có thể dẫn đến mất vững xoay sau ngoài.
Các thành phần làm vững chính của khớp khuỷu bao gồm khớp cánh tay trụ, dải trước của dây chằng bên trong, và dây chằng bên trụ ngoài.

Hình: Bao khớp và dây chằng khuỷu tay nhìn trước

Hình: Các thành phần của dây chằng bên trong khuỷu phải

Hình: Các thành phần của dây chằng bên ngoài khuỷu phải

Dây chằng bên trụ rất quan trọng bảo vệ bên trong, phòng ngừa dạng khuỷu khi bị lực tác động trong các hoạt động. Nhiều môn thể thao tiếp xúc và hoạt động gây sức ép lên mặt trong khớp, gây chấn thương.
Dây chằng bên quay làm vững bên ngoài và ít khi bị chấn thương.
Dây chằng vòng quay ôm quanh chỏm xương quay để giữ vững.

XEM VIDEO:

1.2.3. Giải phẫu Khớp khuỷu và các dây chằng

Khớp cẳng tay: quay -trụ (gần –xa)

Là khớp xoay (pivot)

Đầu gần xương quay xoay quanh đầu gần xương trụ
Đầu xa xương quay xoay quanh đầu xa xương trụ
Dây chằng vòng giữ đầu xương quay trong khớp của nó
Màng gian cốt tạo khớp nối giữa xương quay và xương trụ giữ hai khớp quay trụ gần và xa

VẬN ĐỘNG KHỚP

Các vận động khuỷu tay:

Chủ yếu là vận động giữa các mặt khớp xương cánh tay và xương trụ

Ròng rọc xương cánh tay khớp (trochlea) với hõm ròng rọc (sigma lớn) xương trụ
Chỏm quay tiếp xúc rất ít với capitulum xương cánh tay

Tầm vận động khuỷu: Duỗi 0⁰ (hoặc quá duỗi 10⁰) độ đến gấp 145 -150⁰

Các vận động cẳng tay:

Sự kết hợp hai khớp quay trụ cho động tác Sấp và Ngửa (thật ra là xoay trong và xoay ngoài).

Tầm vận động: Ngửa 80 – 90 độ, Sấp 70 – 90 độ

Các đặc điểm của vận động

Ba khớp của phức hợp khuỷu tay không phải tất cả đều đạt đến cùng một tư thế khớp khoá (close-packed) (tức là vị trí tiếp xúc bề mặt khớp và hỗ trợ dây chằng tối đa) tại cùng một điểm trong tầm vận động.

Tư thế khớp khoá cho khớp cánh tay-quay đạt được khi cẳng tay gập đến 80° và ở tư thế sấp.
Tư thế duỗi thẳng hoàn toàn là tư thế khớp khoá của khớp cánh tay-trụ. Do đó, khi khớp cánh tay-trụ vững nhất ở tư thế duỗi, khớp cánh tay-quay lại ở tư thế khớp chùng và ít vững nhất.
Khớp quay-trụ gần ở tư thế khớp khoá ở tư thế nửa sấp, hỗ trợ cho thế khớp khoá của khớp cánh tay-quay.

Tầm vận động của khuỷu tay khi gấp và duỗi là khoảng 145° gấp chủ động, 160° thụ động, và 5° đến 10° quá duỗi. Vận động duỗi bị giới hạn bởi bao khớp và các cơ gấp. Nó cũng bị hạn chế ở đoạn cuối bởi tác động của xương trên xương với mỏm khuỷu (olecranon). Gấp bị giới hạn bởi mô mềm, bao khớp mặt sau, các cơ duỗi và sự tiếp xúc xương trên xương.

Hầu hết các hoạt động sinh hoạt hàng ngày cần gấp và duỗi khuỷu 100° đến 140° (tổng tầm vận động gấp là 30° đến 130°).

Tầm vận động sấp ngửa bị hạn chế bởi dây chằng, bao khớp, các cơ đối vận. Cần có khoảng 50° sấp và 50° ngửa để thực hiện hầu hết các hoạt động hàng ngày.

Góc mang

Hỏm ròng rọc xương trụ khớp với ròng rọc xương xương cánh tay.

Khi khuỷu duỗi, sự không đối xứng của ròng rọc làm cho xương trụ lệch ngoài một góc (valgus) gọi là góc mang, thay đổi từ 10° đến 15° ở nam và 15° đến 25° ở nữ. (Tương ứng với góc Q ở gối)