Bài viết liệt kê một số công cụ lượng giá chức năng chi trên thường dùng. Một số thang đo đã được đưa vào quy trình lượng giá hoạt động trị liệu. Trang yhocphuchoi.com sẽ cố gắng cập nhật các thang đo này để bạn đọc tiện sử dụng.
XEM THÊM: CÁC THANG ĐO LƯỢNG GIÁ HOẠT ĐỘNG CHỨC NĂNG THƯỜNG DÙNG
Mục lục
Nhật ký Hoạt động Vận động (Motor Activity Log, MAL)
Nhật ký Hoạt động Vận động là bảng câu hỏi tự báo cáo (do bệnh nhân hoặc gia đình báo cáo) liên quan đến việc sử dụng thực tế chi trên bị ảnh hưởng ngoài thời gian trị liệu. Bảng câu hỏi này sử dụng định dạng phỏng vấn bán cấu trúc. Chất lượng vận động (thang đo “Tốt như thế nào”) và mức độ sử dụng (thang đo “Nhiều như thế nào”) được đánh giá theo thang 6 điểm. Hiện tại, có các phiên bản gồm 14, 28 và 30 mục của công cụ này. Các mục mẫu bao gồm cầm sách, sử dụng khăn, cầm cốc, viết/đánh máy và giữ thăng bằng, v.v.
XEM THÊM: LƯỢNG GIÁ HOẠT ĐỘNG CHI TRÊN Ở TRẺ EM THEO P-MAL
Đo lường khả năng tay (Manual Ability Measure, MAM)
Đo lường khả năng tay (MAM) là một đo lường kết quả khuyết tật mới do người bệnh tự báo cáo mới. Có ba phiên bản: MAM-16 (nguyên bản), MAM-36 và MAM-20 theo số mục nhiệm vụ được đánh giá. Đây là các nhiệm vụ bằng tay hàng ngày, không phân biệt giới tính. Bệnh nhân được yêu cầu báo cáo mức độ dễ dàng hoặc khó khăn khi thực hiện các nhiệm vụ đó. Nó sử dụng thang đánh giá 4 điểm, với 1 biểu thị “Không thể” (Tôi không thể tự mình hoàn thành nhiệm vụ), 2 biểu thị “Rất khó” (Tôi rất khó để hoàn thành nhiệm vụ và tôi thường nhờ người khác làm cho tôi trừ khi không có ai xung quanh), 3 biểu thị “Hơi khó” (Tôi thường tự mình hoàn thành nhiệm vụ, mặc dù bây giờ mất nhiều thời gian hơn hoặc nhiều nỗ lực hơn trước đây) và 4 biểu thị “Dễ” (Tôi có thể hoàn thành nhiệm vụ mà không gặp vấn đề gì).
Bảng câu hỏi ABILHAND
Bảng câu hỏi ABILHAND yêu cầu khách hàng sử dụng thang điểm 3 điểm (0 = không thể, 2 = dễ) để đánh giá mức độ khó khăn khi hoàn thành 23 nhiệm vụ bằng tay (ví dụ: đóng đinh, gói quà, xỏ kim, giũa móng tay, cắt thịt, lột hành, mở lọ, v.v.). Sức mạnh cầm nắm, khả năng vận động, sự khéo léo và sự trầm cảm có mối tương quan đáng kể với kết qủa đo lường ABILHAND.
XEM THÊM QUY TRÌNH LƯỢNG GIÁ ABILHAND
Lượng giá Các Kỹ năng Vận động và Xử lý (Assessment of Motor and Process Skills, AMPS)
Các nhà trị liệu đánh giá các kỹ năng vận động và xử lý trong bối cảnh ADL cơ bản và các ADL quan trọng (IADL). Chất lượng thực hiện ADL của một người được đánh giá bằng cách đánh giá nỗ lực, hiệu quả, sự an toàn và tính độc lập của 16 mục kỹ năng vận động ADL và 20 mục kỹ năng xử lý ADL, trong khi người đó đang thực hiện các nhiệm vụ ADL đã chọn, quen thuộc và liên quan đến cuộc sống. Có hơn 100 nhiệm vụ để lựa chọn, do đó thúc đẩy cách tiếp cận đánh giá lấy khách hàng làm trung tâm. Các ví dụ về các kỹ năng vận động được đánh giá bao gồm tư thế, khả năng vận động, phối hợp, sức mạnh, tầm với, thao tác, cầm nắm, nâng, nỗ lực và tiêu hao năng lượng.
Kiểm tra Khả năng Vận động của Tay (Arm Motor Ability Test, AMAT)
Kiểm tra khả năng vận động của tay đã được sử dụng để xác định hiệu quả của trị liệu vận động đồng cưỡng bức (CIMT) và bao gồm 13 nhiệm vụ một tay và hai tay. Các mục mẫu bao gồm buộc dây giày, mở lọ, lau nước tràn đổ, sử dụng công tắc đèn, sử dụng đồ dùng và uống. Nhà trị liệu tính thời gian thực hiện nhiệm vụ và đánh giá chất lượng của vận động trên thang đo 6 điểm. Bài kiểm tra này phù hợp để đánh giá các kỹ năng vận động ở những khách hàng mức chức năng cao, có thể duỗi cổ tay và ngón tay chủ động. Tuy nhiên, hầu hết các hoạt động AMAT đều quá khó và gây khó chịu cho những người hồi phục vận động kém.
Đánh giá Chức năng Vận động Wolf (Wolf Motor Function Test)
Đánh giá Chức năng Vận động Wolf đã được sử dụng để ghi lại các kết quả liên quan đến CIMT và bao gồm nhiều nhiệm vụ khác nhau như các nhiệm vụ với tay cơ bản (ví dụ: nâng cánh tay từ đùi lên bàn, duỗi khuỷu tay có và không có tạ) và các hoạt động chức năng hơn liên quan đến kiểm soát vận động tinh (ví dụ: nhặt bút chì, vặn chìa khóa trong ổ khóa). Tất cả các nhiệm vụ ngoại trừ một nhiệm vụ đều là một bên và phù hợp với cả tay thuận và tay không thuận. Vì nhiều nhiệm vụ không yêu cầu kiểm soát đầu xa, nên bài kiểm tra này phù hợp với những bệnh nhân bị người có chi trên phức tạp hơn. Nhà trị liệu tính thời gian thực hiện nhiệm vụ và chấm điểm vận động theo định tính.
XEM THÊM QUY TRÌNH LƯỢNG GIÁ WOLF
Bảng kiểm Hoạt động Cánh tay và Bàn tay Chedoke Chedoke Arm and Hand Activity Inventory)
Chedoke Arm and Hand Activity Inventory là một đo lường chức năng với 13 mục được lượng giá bằng thang định lượng 7 điểm, tương tự như thang của công cụ FIM (ví dụ: 1 = trợ giúp hoàn toàn và 7 = độc lập). Tổng điểm thô là 91 (điểm tối thiểu = 13) có thể được chuyển đổi thành phần trăm. Các mục mẫu bao gồm mở một lọ cà phê, quay số 911, kéo khóa kéo, mang túi lên cầu thang và lau khô lưng với khăn.
Bài kiểm tra cánh tay Frenchay (Frenchay Arm Test)
Bài kiểm tra nhanh này bao gồm năm mục, chẳng hạn như chải tóc bằng tay yếu và uống nước. Các mục được xếp loại là thành công hoặc không thành công.
XEM THÊM FRENCHAY ACTIVITIES INDEX
Chỉ số vận động (Motricity Index)
Bài kiểm tra này bao gồm một đo lường khiếm khuyết ngắn gọn về chức năng chi trên sau đột quỵ. Các mục bao gồm sức mạnh kẹp, gấp khuỷu tay và dạng vai.
Đánh giá vận động Rivermead (Phần tay)
Bài kiểm tra này là một phần của bộ câu hỏi toàn diện và bao gồm 15 mục liên quan đến phục hồi vận động của cánh tay. Các mục mẫu bao gồm đưa đai vai ra trước khi nằm ngửa, nhặt một tờ giấy từ bàn ở phía trước và thả ra năm lần, cắt bột nhão trên đĩa bằng dao và nĩa, và quấn dây quanh đầu và thắt nơ ở phía sau. Đánh giá là thành công (1) hoặc thất bại (0).
Lượng giá Fugl-Meyer (Chức năng vận động chi trên)
Bài kiểm tra này được sử dụng trong nhiều bài báo nghiên cứu để ghi lại sự cải thiện về chức năng. Lượng giá dựa trên mô hình phục hồi vận động do Twitchell phát triển và dựa trên ý tưởng của Brunnstrom, cho rằng quá trình phục hồi vận động diễn ra theo một trình tự các bước cụ thể. Chức năng vận động được cải thiện được cho là thoát khỏi các đồng vận khuôn mẫu. Bài kiểm tra không liên quan đến việc sử dụng các nhiệm vụ chức năng. Các phần bao gồm tầm vận động, cảm giác, thăng bằng, chi trên và chi dưới. Các mục được chấm điểm theo thang 3 điểm.
XEM THÊM QUY TRÌNH KỸ THUẬT FUGL-MEYER
Bài kiểm tra hộp và khối (Box and Block Test, BBT)
Là một bài đánh giá đơn giản, đo lường số khối gỗ (2,5×2,5×2,5 cm) có thể được chuyển từ ngăn này sang ngăn khác của hộp trong 1 phút.
XEM THÊM QUY TRÌNH HỘP VÀ KHỐI
Bài kiểm tra chốt chín lỗ (Nine-Hole Peg Test)
Là một đo lường sự khéo léo của bàn tay, Bài kiểm tra chốt chín lỗ bao gồm một bảng bằng nhựa có đĩa tròn nông để chứa chốt ở một đầu của bảng và bảng chốt chín lỗ ở đầu đối diện. Thời gian hoàn thành bài kiểm tra được đo khi bệnh nhân cầm chín chốt và đặt chúng vào và lấy chúng ra khỏi các lỗ trên bảng.
XEM THÊM QUY TRÌNH KỸ THUẬT
Bài kiểm tra của Jebsen về Chức năng của bàn tay (Jebsen Test of Hand Function)
Bài kiểm tra chức năng của bàn tay Jebsen bao gồm việc thực hiện bảy hoạt động kiểm tra: viết một câu ngắn, lật các giấy ghi chú, nhặt các vật nhỏ và đặt chúng vào hộp đựng, xếp chồng các quân cờ, mô phỏng việc ăn uống, di chuyển các lon lớn rỗng và di chuyển các lon lớn có trọng lượng trong các thử nghiệm tính thời gian. Bài kiểm tra được chuẩn hóa và đáng tin cậy.
XEM THÊM QUY TRÌNH KỸ THUẬT
Bài kiểm tra Nghiên cứu Hoạt động Cánh tay (Action Research Arm Test)
Bài kiểm tra Nghiên cứu Hoạt động Cánh tay bao gồm 19 mục trong bốn nhóm: cầm nắm nhỏ, cầm nắm vừa, cầm nắm vật to, và vận động thô. Bài kiểm tra ngắn (khoảng 10 phút). Mỗi mục được đánh giá trên thang điểm 4 điểm từ 0 (không thể thực hiện) đến 3 (thực hiện bình thường). Bài kiểm tra hữu ích nhất đối với bệnh nhân có một số chức năng ở ngọn chi.
XEM THÊM QUY TRÌNH KỸ THUẬT ARAT
Thang Lượng giá Vận động (Motor Assessment Scale)
Do Carr và Shepherd phát triển, Thang đo đánh giá vận động MAS cho bệnh nhân đột quỵ được phát hiện là có độ tin cậy cao. Đánh giá này bao gồm các phần về chức năng phần cánh tay, các vận động của bàn tay và các hoạt động nâng cao của bàn tay. Phần chức năng cánh tay bao gồm
các mẫu chuyển động không có tác vụ; các phần của bàn tay kết hợp việc sử dụng các đồ vật. Mỗi mục được chấm điểm trên thang điểm 7 điểm.
XEM THÊM: THANG LƯỢNG GIÁ VẬN ĐỘNG MAS
Bài kiểm tra khả năng thực thực hiện chi trên dành cho người cao tuổi (Test d’Evaluation des Membres Supérieurs de Personnes Agées (TEMPA)
Bài kiểm tra này bao gồm bốn mục sử dụng một tay (nhấc và di chuyển một cái lọ, nhấc một cái bình và đổ nước vào cốc, thao tác với những đồng xu và di chuyển các vật nhỏ) và năm mục chức năng hay tay (mở một cái lọ và lấy một thìa cà phê, mở khóa và mở hộp đựng thuốc, viết lên một phong bì và dán tem lên đó, buộc một chiếc khăn quanh cổ, xáo trộn và chia bài). Bài kiểm tra này bao gồm tốc độ thực hiện và xếp hạng chức năng. Xếp hạng chức năng liên quan đến mức độ độc lập và sử dụng thang 4 điểm.
Trên đây là một số thang đo hữu ích với các bệnh lý thần kinh. Bạn đọc có thể tham khảo thêm các thang đo chi trên cho các bệnh lý cơ xương khớp ở trang yhocphuchoi.com, như thang điểm DASH, SPADI …