LƯỢNG GIÁ THANG ĐIỂM FIM: TỰ CHĂM SÓC

Cập nhật lần cuối vào 27/05/2021

Phần Tự chăm sóc (Self-Care) bao gồm 6 mục. Sau đây là định nghĩa, hướng dẫn cách tính điểm và ví dụ cho mỗi mục.

ĂN UỐNG

Định nghĩa:

Ăn uống bao gồm khả năng: sử dụng các dụng cụ phù hợp để đưa thức ăn từ đĩa thức ăn vào miệng, tại đó thức ăn được nhai và nuốt; sử dụng một cái ly hoặc cốc để đưa thức uống đến miệng, ở đó thức uống được nuốt; và xử lý các loại kết cấu thức ăn sau khi bữa ăn được trình bày theo cách thông thường trên bàn hoặc khay. 

Bệnh nhân thực hiện hoạt động này một cách an toàn. 

Hướng dẫn tính điểm:

• Trình bày một bữa ăn theo cách thông thường bao gồm đem khay thức ăn đến và lấy tấm đậy khay đi.
• Nếu một bệnh nhân hoạt động chức năng ở các mức khác nhau trong ngày, hãy ghi mức thấp hơn.
• Nếu bệnh nhân ăn bằng đường miệng và nhận chất dinh dưỡng qua ống cho ăn, hãy xem xét mỗi lần bệnh nhân ăn và mỗi lần cho ăn qua ống là mỗi bữa ăn riêng biệt. Nếu tình trạng chức năng của bệnh nhân thay đổi theo từng bữa, hãy ghi lại xếp hạng thấp hơn.
• Nếu bệnh nhân có ống cho ăn mà không được sử dụng để bù nước hoặc chất dinh dưỡng, và một người trợ giúp xả ống để giữ cho ống được thông, đừng xem xét ống thông và đường truyền khi tính điểm mục này.
• Nếu bệnh nhân cần thay đổi kết cấu thức ăn, hoặc sử dụng răng giả, bệnh nhân ở mức 6

Ví dụ:

VD1: Cô B. nhận toàn bộ dinh dưỡng qua ống thông dạ dày. Cô ấy tự quản lý việc cho ăn bằng ống của mình, chỉ cần thỉnh thoảng nhắc nhở bằng lời nói từ người trợ giúp.

Mức FIM cho Ăn uống là:

VD2: Chị M. ăn 80% thức ăn của mình không cần trợ giúp. Chị không uống nước được và cần người trợ giúp bù nước bằng ống mũi-dạ dày bổ sung hàng ngày

Mức điểm FIM cho Ăn uống là:

VỆ SINH CÁ NHÂN (GROOMING)

Định nghĩa:

Chăm sóc vệ sinh cá nhân bao gồm chăm sóc răng miệng (đánh răng); chải chuốt (chải tóc bằng lược và bàn chải); chùi rửa, xả nước và lau khô hai bàn tay; rửa, xả nước và lau khô mặt; và cạo râu hoặc trang điểm.

Bệnh nhân thực hiện hoạt động này một cách an toàn. Mục này bao gồm lấy các trang bị cần thiết để vệ sinh cá nhân

Hướng dẫn tính điểm:

• Vệ sinh cá nhân không bao gồm xỉa răng, gội đầu, hoặc búi tóc thành lọn, thành bờm và các kiểu tóc khác.
• Vệ sinh cá nhân bao gồm bốn hoặc năm tác vụ. Nếu người bệnh không cạo râu cũng không trang điểm: 4 tác vụ đầu
• Đánh giá dựa trên số nhiệm vụ được thực hiện và phần trăm nỗ lực mà bệnh nhân đóng góp.
• Vệ sinh cá nhân bao gồm lấy các trang bị cần thiết để vệ sinh cá nhân (như là kem và bàn chải đánh răng, khăn lau, lược, bàn chải). Nó cũng bao gồm xếp đặt ban đầu (chẳng hạn như phết kem đánh răng lên bàn chải).
• Nếu bệnh nhân sử dụng xe lăn để hoàn thành vệ sinh cá nhân, xe lăn không được xem là một dụng cụ trợ giúp.

Ví dụ:

VD1: Ông S. đánh răng và rửa mặt, cạo râu. Ông dễ mệt và người trợ giúp rửa tay và chải đầu cho ông.

Mức FIM cho Vệ sinh cá nhân là:

VD2: Anh Mười ngồi trong xe lăn khi anh thực hiện chăm sóc vệ sinh. Sau khi người chăm sóc vặn nước và điều chỉnh nhiệt độ nước, anh thực hiện việc vệ sinh cá nhân không cần trợ giúp. 

Mức FIM cho Vệ sinh cá nhân là:

VD3: Cô J. chỉ rửa và lau khô mặt. Người trợ giúp rửa và lau khô 2 bàn tay, đánh răng và chải tóc cho cô ấy. Cô J. không trang điểm.

Mức FIM cho Vệ sinh cá nhân là:

TẮM RỬA (BATHING)

Định nghĩa:

Tắm bao gồm chùi, rửa nước, và làm khô cơ thể từ cổ trở xuống (không bao gồm lưng) hoặc trong bồn tắm/buồng tắm, hoặc tắm bằng bọt biển/ khăn lau tại giường.

Bệnh nhân thực hiện các hoạt động một cách an toàn.

Hướng dẫn tính điểm:

Khi chấm điểm mục này, hãy xem cơ thể như được chia thành mười vùng hoặc phần. Đánh giá cách bệnh nhân tắm trong mười phần này, với mỗi phần chiếm 10% toàn bộ:

• Ngực
• Tay trái
• Tay phải
• Bụng
• Vùng đáy chậu (hậu môn sinh dục)
• Hai mông
• Đùi trái
• Đùi phải
• Cẳng chân trái, bao gồm cả bàn chân
• Cẳng chân phải, bao gồm cả bàn chân

Như vậy cần người trợ giúp 1-2 vùng khi tắm rửa là mức 4.

Ghi chú: Tắm rửa có thể được thực hiện ở bất cứ địa điểm nào mà không ảnh hưởng đánh giá FIM

Dịch chuyển vào/ra bồn/buồng tắm không thuộc mục tắm rửa

Ví dụ:

VD 1: Chị S. tắm ở giường với khăn tay. Chị khó di chuyển và không thể tự tắm. Chị lau rửa hai tay, ngực và bụng. Người nhà hoàn thành phần còn lại.

Mức điểm FIM cho Tắm rửa là:

VD 2: Anh S. tắm rửa sạch sẽ và lau khô toàn thân. Người trợ giúp hỗ trợ giữ vững khi anh S. tắm cho cẳng chân và bàn chân của mình.

Mức FIM cho Tắm rửa là:

MẶC NỬA NGƯỜI TRÊN

Định nghĩa:

Mặc cởi áo/dụng cụ bao gồm mặc và cởi phía trên thắt lưng, cũng như mang và tháo một bộ phận giả hoặc dụng cụ chỉnh hình nếu có. Bệnh nhân thực hiện hoạt động này một cách an toàn.

Hướng dẫn tính điểm:

Hãy lượng giá số trang phục và các bước được thực hiện

Tính toán % nhiệm vụ: chia thành nhiều bước

• Trang phục áo tròng qua đầu (áo pull hoặc áo nỉ): Bốn bước (năm bước nếu nhét áo vào quần): (luồn tay T, luồn tay P, luồn qua đầu, kéo xuống)
• Trang phục mở phía trước (áo sơ mi, áo len hoặc áo khoác): Bốn bước (năm bước nếu nhét áo vào quần): (luồn tay T, luồn quanh thân, luồn tay P, cài nút)
• Áo ngực sau: 3 bước: (luồn tay T, luồn tay P, cài móc)

Ví dụ nếu có 12 bước: 

• Mức 4: bệnh nhân thực hiện 9-11 bước 
• Mức 3: bệnh nhân thực hiện 6-8 bước
• Mức 2: bệnh nhân thực hiện 3-5 bước
• Như vậy với sự trợ giúp rất ít như giúp bắt đầu mặc áo hoặc hỗ trợ cài nút, kéo khoá là mức 4

Ví dụ:

VD 1: Chị N. có thể luồn đai nịt ngực và buộc nịt ngực. Chị có thể mặc áo và gài nút.

Mức FIM cho Mặc nửa người trên là:

VD 2: Anh F. thường mặc một chiếc áo len chui đầu. Người trợ giúp đặt chiếc áo qua đầu và luồn cả hai cánh tay. Anh F. sau đó nghiêng người ra trước để người trợ giúp kéo áo xuống thân mình.

Mức FIM cho Mặc: Nửa người trên là:

VD 3: Chị Bảy mang một áo ngực và áo phông. Chị dùng một khung đi có giỏ để lấy quần áo ở tủ quần áo. Chị luồn hai tay vào áo ngực, nhưng người chăm sóc cài móc phía sau lưng. Chị luồn hai tay vào áo phông, nhưng người chăm sóc tròng và kéo áo xuống. 

Mức FIM cho Mặc nửa thân trên của chị Bảy là:

MẶC NỬA NGƯỜI DƯỚI

Định nghĩa:

Mặc cởi quần/dụng cụ bao gồm mặc và cởi quần từ thắt lưng trở xuống, cũng như mang và tháo chân giả hoặc dụng cụ chỉnh hình nếu có. Bệnh nhân thực hiện hoạt động này một cách an toàn.

Hướng dẫn tính điểm:

Như vậy với sự trợ giúp rất ít như giúp bắt đầu mặc quần hoặc hỗ trợ cài nút, kéo khoá là mức 4.

Ví dụ:

VD1: Ông J. mang quần dài, giày và tất. Ông tự mang quần, tất và giày (ông không mặc quần lót). Người trợ giúp hỗ trợ khoá kéo.

Mức điểm FIM cho Mặc/cởi quần- dụng cụ là:

VD 2: Ông .J. mặc đồ lót, quần dài, đi tất chống tắc mạch và giày. Sau khi được người trợ giúp mang tất chống tắc mạch, anh J. tự mặc quần lót, quần dài và đi giày mà không cần sự trợ giúp.

Mức FIM cho Mặc: nửa người dưới là

CHĂM SÓC KHI ĐI VỆ SINH

Định nghĩa:

Chăm sóc khi đi vệ sinh tiểu/đại tiện bao gồm giữ vệ sinh vùng đại tiểu tiện và điều chỉnh quần áo trước và sau khi sử dụng bệ vệ sinh, ghế bô vệ sinh, bô hoặc chậu hứng. Bệnh nhân thực hiện hoạt động này một cách an toàn.

Hướng dẫn tính điểm:

Ghi chú: Nếu bệnh nhân không tự chủ đường tiểu hoặc đường ruột, hãy đợi một đợt có kiểm soát đường ruột hoặc đường tiểu để đánh giá mục này. 

Nếu bệnh nhân luôn luôn mất tự chủ cả đường ruột lẫn đường tiểu suốt toàn bộ thời gian lượng giá, hãy xếp hạng bệnh nhân ở mức 1, Trợ giúp Hoàn toàn

Ví dụ:

VD 1: Cô C. không vào được phòng tắm nên đã sử dụng bô tại giường. Cô ấy tự lau sạch sau khi đi tiểu, nhưng cần hỗ trợ để lên và xuống bô vệ sinh tại giường. Cô tự điều chỉnh quần áo của mình.

Mức điểm FIM cho  Chăm sóc khi đi Vệ sinh là:

VD 2: Bà V. kéo quần xuống và lau chùi sau khi đi tiểu. Người chăm sóc kéo quần lên sau khi đi vệ sinh.

Mức điểm FIM cho  Chăm sóc khi đi Vệ sinh là:

MinhdatRehab, tài liệu Hướng dẫn sử dụng thang điểm FIM dành cho BS và KTV.