Cập nhật lần cuối vào 20/06/2023
Xem lại KHÁM CỘT SỐNG CỔ. PHẦN 1: CÁC BƯỚC CƠ BẢN
Bài viết mô tả một số nghiệm pháp đặc biệt khi thăm khám bệnh nhân đau cổ. Thăm khám bệnh nhân đau cổ cần phối hợp với khám thần kinh chi trên (cũng như khám thắt lưng cần phối hợp với khám thần kinh chi dưới). Các kỹ thuật thăm khám thần kinh chi trên và chi dưới sẽ được trình bày trong bài viết khác.
XEM THÊM: KHÁM THẦN KINH Ở MỨC KHOANH RỄ Ở VÙNG CỔ
Mục lục
CÁC NGHIỆP PHÁP TẠI CỔ
Test ép cổ:
Gây đau cổ và/hoặc đau rễ.
Spurling test
Nghiệm pháp Spurling (ép rễ thần kinh cổ): bệnh nhân ngồi hoặc nằm nghiêng đầu về bên đau, thầy thuốc dùng tay ép lên đỉnh đầu bệnh nhân, đau xuất hiện ở rễ bị tổn thương do làm hẹp lỗ ghép.
Dấu hiệu chuông bấm
Ấn điểm cạnh sống tương ứng với lỗ ghép thấy đau xuất hiện từ cổ lan xuống vai và cánh tay.
Test kéo tách cột sống cổ cổ (Distraction)
Nghiệm pháp kéo tách cột sống cổ: bệnh nhân nằm ngửa, thầy thuốc dùng 2 bàn tay đặt lên cằm và chẩm bệnh nhân, từ từ kéo theo trục dọc một lực độ 10-15kg, các triệu chứng rễ cũng giảm hoặc mất.
Dấu hiệu Lhermitte
Bệnh nhân có cảm giác giật điện hoặc yếu ở tay và/hoặc hai chân khi cúi đầu ra trước. Thường do các tổn thương chèn ép phía trước, và là một dấu hiệu của bệnh lý tuỷ.
Test Valsava
Phát hiện các tổn thương choán chỗ trong ống tuỷ như thoát vị đĩa đệm, khối u. Yêu cầu bệnh nhân nín thở và giữ hơi như khi nâng vật nặng hoặc rặn tiểu. Test dương tính khi gây hoặc làm tăng đau hoặc triệu chứng. ghi nhận khoanh da bệnh nhân cảm giác đau, có thể là chỉ điểm cho mức tổn thương tuỷ.
Test mạch máu cổ
Vận động cột sống cổ ảnh hưởng các động mạch đốt sống bởi vì chúng đi qua lỗ động mạch của các đốt sống cổ. Những lỗ này có thể bị hẹp và duỗi cột sống cổ có thể gây các triệu chứng như chóng mặt, váng đầu, hoặc giật nhãn cầu. Cần thực hiện test động mạch cổ trước các thủ thuật kéo nắn cột sống. Đánh giá bằng cách cho bệnh nhân nằm ngửa, đặt đầu và cổ ở các tư thế sau thụ động ít nhất 30 giây và quan sát các triệu chứng mô tả ở trên: đầu và cổ duỗi, đầu và cổ xoay sang phải và trái, đầu và cổ xoay sang phải và trái kèm duỗi cổ. Nói chung quay đầu sang phải sẽ ảnh hưởng nhiều hơn đến động mạch đốt sống trái và ngược lại.
Test không vững cổ trên (Sharp- Purser test)
(Cần cẩn thận khi thực hiện test này). Bệnh nhân cúi đầu ra trước (nếu gây tái hiện triệu chứng chèn ép tuỷ có thể nghĩ là do dây chằng ngang không vững gây trượt C1 trên C2). Cố định mỏm gai C2 bằng ngón cái và ngón trỏ và đồng thời đẩy đầu bệnh nhân ra sau bằng lực đặt lên trán. Dấu hiệu dương tính khi giảm triệu chứng.
CÁC TEST CĂNG VÀ LÀM CHÙNG DÂY THẦN KINH CHI TRÊN
Test dạng vai (Bakody’s Sign)
Bệnh nhân ngồi, thầy thuốc nâng cánh tay bên đau của bệnh nhân lên đầu và đưa ra sau. Các triệu chứng rễ giảm hoặc mất do làm ngắn chiều dài các mô thần kinh, giảm ép rễ. Dấu hiệu này thường gặp ở bệnh lý rễ cổ do thoát vị đĩa đệm C4-C5 hoặc C5-C6.
Test căng thần kinh chi trên (chủ yếu TK giữa)
Test căng thần kinh chi trên (chủ yếu thần kinh quay)
Test căng thần kinh chi trên (chủ yếu thần kinh trụ)
Xem thêm: ĐAU CỔ: CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ
CÁC TEST ĐÁNH GIÁ NEURON VẬN ĐỘNG CAO
Test Hoffman
Test Hoffman được sử dụng để xác định tổn thương neuron vận động trên T1. Yêu cầu bệnh nhân thư giãn bàn tay, bật ngón giữa của bệnh nhân. Test dương tính khi phản ứng gập ngón cái và ngón trỏ.
Phản xạ quay chéo/đảo nghịch (crossed/inverted radial reflexes)
Một dấu hiệu khác của bệnh lý tuỷ/kích thích tuỷ, co cứng hoặc mất ức chế. Phản xạ bệnh lý này xảy ra khi cung phản xạ lan ra ngoài đáp ứng mong đợi. Ví dụ khi gõ vào gân cơ nhị đầu bằng búa phản xạ gây ra cả phản xạ cơ nhị đầu (gập khuỷu) và phản xạ cơ duỗi cổ tay (gọi là phản xạ quay chéo). Khi gõ vào gân cơ cánh tay quay (brachioradialis) gây cả đáp ứng duỗi cổ tay và gấp ngón tay (phản xạ quay đảo nghịch). Cả hai dấu hiệu này đòi hỏi thăm dò thêm chèn ép tuỷ.
Test Romberg tĩnh và động
Đánh giá thăng bằng khi bệnh nhân đứng dang hai tay ra trước, nhắm mắt (Romberg tĩnh) và khi đi gót chạm mũi chân (động). Mất thăng bằng chứng tỏ tổn thương tiểu não và /hoặc cảm thụ bản thể.
Test Babinski (da lòng bàn chân)
Dấu đa động
Rung giật bàn chân, rung giật xương bánh chè, chứng tỏ tổn thương trung ương.
Xem thêm: BỆNH LÝ TUỶ CỔ DO THOÁI HOÁ: LƯỢNG GIÁ VÀ HƯỚNG XỬ TRÍ.
XEM VIDEO PHCN ONLINE: