Categories: Giải phẫu Chức năng Hệ Thần kinh

VÙNG CHẨM VÀ THỊ GIÁC: CÁCH BỘ NÃO NHẬN BIẾT ‘CÁI GÌ’ VÀ ‘Ở ĐÂU’

Giới thiệu về Vùng Chẩm

Vùng chẩm là trung tâm xử lý thị giác của bộ não, giúp chúng ta nhìn thấy và hiểu thế giới xung quanh. Bài viết này giới thiệu về vị trí, chức năng của vùng chẩm và cách nó liên kết với các vùng não khác. Đặc biệt, hai con đường chính dẫn truyền thông tin thị giác sẽ được phân tích:

Đường bụng (ventral stream) giúp nhận diện “cái gì” (What).
Đường lưng (dorsal stream) giúp xác định “ở đâu” (Where) và “làm thế nào” (How).
Ngoài ra, chúng ta cũng tìm hiểu những hậu quả khi vùng chẩm bị tổn thương.

Chức năng chính của vùng chẩm

Vùng chẩm nằm ở phía sau đầu, đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý thông tin thị giác. Nó gồm các khu vực chính:

Khu vực	Chức năng chính
V1	Nhận diện đặc điểm cơ bản như đường nét, hướng, độ tương phản.
V2, V3, V4	Xử lý thông tin phức tạp hơn như màu sắc, chuyển động, nhận diện hình ảnh.

Nhiệm vụ của vùng chẩm:

Trung tâm xử lý hình ảnh: Giúp nhận ra hình dạng, màu sắc và vị trí của đồ vật.
Nhận diện đồ vật: Hỗ trợ nhận ra các vật quen thuộc, khuôn mặt và chữ viết.
Phân biệt màu sắc và chuyển động: Giúp nhận biết màu sắc và phát hiện chuyển động.

Hai Đường Dẫn Thông Tin Thị Giác: Đường Bụng và Đường Lưng

Sau khi thông tin thị giác được xử lý tại vùng chẩm, nó được truyền theo hai con đường chính:

1. Đường Bụng (Nhìn để Biết “Cái Gì”)

Vị trí: Đi từ vùng chẩm đến vùng thái dương.
Chức năng: Nhận diện đồ vật, hình dạng và ý nghĩa thị giác.
Ví dụ: Khi bạn nhìn thấy một quả táo, đường bụng giúp bạn nhận ra đó là quả táo, màu đỏ và hình tròn.
Tổn thương: Có thể dẫn đến chứng không nhận diện được đồ vật bằng mắt, dù vẫn có thể cầm nắm chúng.

2. Đường Lưng (Nhìn để Hành Động – “Ở Đâu” và “Làm Thế Nào”)

Vị trí: Đi từ vùng chẩm đến vùng đỉnh.
Chức năng: Hỗ trợ điều hướng không gian, phối hợp cử động mắt và tay.
Ví dụ: Khi bạn rót nước vào cốc, đường lưng giúp bạn xác định vị trí cái cốc và điều khiển tay di chuyển chính xác.
Tổn thương: Gây khó khăn trong việc phối hợp cử động mắt và tay, mặc dù vẫn có thể nhìn thấy đồ vật bình thường.

Liên Hệ với Các Vùng Não Khác

Vùng Thái Dương: Giúp hiểu ý nghĩa hình ảnh và ghi nhớ thông tin liên quan.
Vùng Đỉnh: Hỗ trợ xử lý thông tin không gian và định hướng.

Hậu Quả Khi Vùng Chẩm Bị Tổn Thương

Tổn thương vùng chẩm hoặc hai đường thị giác có thể gây ra nhiều rối loạn:

Tổn thương Vùng Chẩm:

Mù Vỏ Não: Tổn thương ở cả hai bên vùng chẩm có thể gây ra mù hoàn toàn.
Không Nhận Ra Màu Sắc: Khó khăn trong việc phân biệt và gọi tên màu sắc.
Ảo Giác Thị Giác: Nhìn thấy những thứ không có thật.
Không Nhận Ra Chuyển Động: Khó khăn trong việc nhận biết các vật đang di chuyển.

Tổn thương Đường Bụng:

Không Nhận Ra Đồ Vật Bằng Mắt: Khó khăn trong việc nhận biết các đồ vật quen thuộc.

Tổn thương Đường Lưng:

Khó Khăn Phối Hợp Mắt và Tay: Vụng về khi cố gắng với lấy hoặc tương tác với đồ vật.

Hiểu rõ về vai trò của vùng chẩm và cách nó liên hệ với các vùng não khác là rất quan trọng để chẩn đoán và điều trị các vấn đề thần kinh liên quan đến thị giác.

Kết luận

Vùng chẩm đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý thông tin thị giác. Hiểu rõ chức năng của nó giúp chẩn đoán và điều trị các vấn đề thần kinh liên quan đến thị giác.