KHÁI NIỆM VỀ SUY LUẬN LÂM SÀNG

Trong y văn, thuật ngữ suy luận lâm sàng (clinical reasoning), đánh giá lâm sàng, giải quyết vấn đề, ra quyết định và tư duy phê bình (critical thinking) thường được sử dụng hoán đổi cho nhau. Về thực chất, đó là một chiến lược giải quyết vấn đề (problem solving strategy) như tất cả các ngành khoa học khác.

Ở đây chúng ta sử dụng thuật ngữ suy luận lâm sàng để mô tả quá trình mà các bác sĩ lâm sàng (và cả các nhân viên y tế khác như điều dưỡng, kỹ thuật viên VLTL …) thu thập các dấu hiệu, xử lý thông tin, đi đến hiểu về vấn đề hoặc tình huống của bệnh nhân, lập kế hoạch và thực hiện các can thiệp, đánh giá kết quả và suy nghĩ và học hỏi từ quá trình này (Hoffman, 2007, Kraischsk & Anthony, 2001, Laurie và cs, 2001).

Quá trình suy luận lâm sàng phụ thuộc vào cách tư duy tích cực (Scheffer & Rubenfeld, 2000) và chịu ảnh hưởng bởi thái độ, quan điểm triết học và định kiến của cá nhân (McCarthy, 2003). Suy luận lâm sàng không phải là một quá trình theo đường thẳng mà có thể được khái niệm hóa như là một chuỗi các bước lâm sàng liên tục và liên kết với nhau theo hình xoắn ốc.

Thu thập thông tin:

Bao gồm

Xem lại các thông tin hiện có (như các thông tin bệnh sử, các kết quả thăm khám hoặc xét nghiệm trước đó),
Thu thập thông tin mới (như tiến hành thăm khám, chỉ định xét nghiệm…),
Ôn lại các kiến thức (như sinh lý, giải phẫu, bệnh học, dược lý, văn hoá, …).

Xử lý thông tin:

Gồm

Giải thích (phân tích dữ liệu để hiểu các dấu hiệu và triệu chứng),
Phân biệt (phân biệt thông tin có ý nghĩa hoặc không có ý nghĩa, thu hẹp thông tin còn lại những thông tin quan trọng và nhận ra các khoảng trống của các dấu hiệu đã thu thập),
Liên hệ (khám phá các mỗi liên hệ hoặc mẫu hình mới, kết hợp các dấu hiệu với nhau để xác định mối liên hệ giữa chúng),
Suy luận (diễn dịch hoặc hình thành các ý kiến bằng cách giải thích các dấu hiệu chủ quan và khách quan, xem xét các chọn lựa và kết quả),
Ghép cặp (tình huống hiện tại với các tình huống trước đây hoặc bệnh nhân hiện tại với các bệnh nhân đã gặp,
Tiên liệu (kết quả).

Xác định vấn đề:

Tổng hợp các sự kiện và suy luận để đưa ra một chẩn đoán xác định cho vấn đề của bệnh nhân. Nên tổng hợp các vấn đề hiện có của người bệnh theo khung ICF.

Lập kế hoạch giải quyết:

Bao gồm thiết lập mục tiêu và kế hoạch/chương trình cụ thể để đạt được mục tiêu đề ra. Nên đặt mục tiêu THÔNG MINH SMART

Xem bài viết Thiết lập mục tiêu SMART và Thang đo Đạt Mục tiêu GAS

Hành động (Thực hiện kế hoạch):

Phải có sự hợp tác tốt giữa các nhân viên y tế, người bệnh, người nhà … (toán phục hồi) theo kế hoạch chương trình đề ra

Đánh giá các kết quả (Kiểm tra):

Đánh giá lại về các khâu của chiến lược giải quyết vấn đề và hiệu quả can thiệp (đạt mục tiêu đề ra hay không), phát hiện các thay đổi và điều chỉnh phù hợp.

Sử dụng các thang đo lượng giá kết quả (outcome scale)

Suy nghĩ về quá trình và học hỏi:

Suy ngẫm/phản ánh và tự nhận xét là cơ sở của học hỏi qua kinh nghiệm lâm sàng. Biết được cái sai, cái chưa tốt và chỉnh sửa cách suy nghĩ, hành vi làm người học/thầy thuốc càng giỏi và tự tin, hiệu quả hơn trong hành nghề. Cũng sẵn sàng tiếp thi các ý kiến đóng góp /phản hồi của các đồng nghiệp … một cách cầu thị.