PHCN Online - HƯỚNG DẪN TẬP LUYỆN SAU PHẪU THUẬT THAY KHỚP HÁNG

Kính gửi Quý Bệnh Nhân,

Phẫu thuật thay khớp háng là một phương pháp điều trị giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người lớn tuổi bị thoái hóa khớp háng, đau khớp háng hoặc chấn thương nặng. Thay khớp háng có thể bao gồm thay toàn phần hoặc bán phần, với kỹ thuật có xi măng hoặc không có xi măng. Loại khớp nhân tạo sử dụng sẽ ảnh hưởng đến mức độ chịu trọng lượng sau phẫu thuật, do đó cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Tài liệu này được biên soạn nhằm cung cấp những hướng dẫn cơ bản về các bài tập, cách sử dụng dụng cụ trợ giúp và những điều cần lưu ý để quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi và an toàn. Việc tuân thủ các hướng dẫn sẽ giúp bệnh nhân giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng vận động và sớm trở lại cuộc sống hàng ngày.

Bài viết nằm trong loạt bài Hướng Dẫn Bệnh Nhân, một danh mục mới được tạo ở trang PHCN Online.com nhằm hỗ trợ người bệnh tự chăm sóc, quản lý tình trạng bệnh của mình.

I. NHỮNG CẨN TRỌNG CẦN TUÂN THỦ:

Trong giai đoạn đầu sau phẫu thuật, điều quan trọng nhất là tránh các tư thế và động tác có thể gây trật khớp háng. Hãy ghi nhớ và thực hiện theo những hướng dẫn sau:

KHÔNG GẬP HÔNG QUÁ 90 ĐỘ:
- Không cúi người quá sâu để nhặt đồ vật.
- Khi ngồi, hãy chọn ghế cao để đầu gối thấp hơn hoặc ngang bằng hông.
- Tránh ngồi xổm.
KHÔNG KHÉP CHÂN QUA ĐƯỜNG GIỮA CƠ THỂ:
- Luôn giữ một chiếc gối giữa hai chân khi nằm ngửa hoặc nằm nghiêng (đặc biệt là khi ngủ).
- Tránh bắt chéo chân.
KHÔNG XOAY CHÂN VÀ BÀN CHÂN VÀO TRONG:
- Khi di chuyển hoặc xoay người, hãy giữ cho bàn chân luôn hướng thẳng về phía trước.
- Tránh xoay người đột ngột khi chân trụ đang cố định.
Khi nằm trên giường:
- Nên nằm ngửa với một chiếc gối mỏng dưới đầu và một chiếc gối giữa hai chân.
- Nếu nằm nghiêng, hãy nghiêng về phía bên chân không phẫu thuật và luôn giữ gối giữa hai chân.
Khi ngồi dậy:
- Trượt người ra mép giường, chống tay để nâng người lên.
- Đảm bảo chân phẫu thuật luôn duỗi thẳng hoặc hơi co nhẹ.
Khi đi lại:
- Luôn sử dụng khung tập đi hoặc nạng theo hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu.
- Bước những bước nhỏ và chậm rãi.
Khi sử dụng nhà vệ sinh:
- Sử dụng bệ nâng bồn cầu để tránh gập hông quá mức.

XEM VIDEO: HƯỚNG DẪN ĐI VỚI KHUNG TẬP ĐI

II. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG DỤNG CỤ TRỢ GIÚP:

Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn bạn cách sử dụng các dụng cụ trợ giúp và chịu trọng lượng lên chân được phẫu thuật phù hợp với tình trạng của bạn. Dưới đây là hướng dẫn chung:

Khung tập đi: thường được khuyến cáo với người cao tuổi

Đặt khung tập đi ra phía trước một khoảng cách vừa phải.
Dồn trọng lượng lên tay và bước chân phẫu thuật vào giữa khung.
Tiếp theo, bước chân còn lại.
Luôn giữ thăng bằng và không bước quá dài.

Nạng nách:

Đặt nạng ở hai bên, cách bàn chân khoảng 15 cm và hơi chếch ra ngoài.
Dồn trọng lượng lên tay cầm của nạng, không phải vào nách.
Bước 2 nạng ra trước một khoảng vừa phải.
Tiếp theo, bước chân phẫu thuật lên ngang mức nạng.
Sau đó, bước chân lành vượt qua chân phẫu thuật.
Luôn duy trì thăng bằng, không bước quá dài để tránh mất kiểm soát.

Khi lên xuống cầu thang:

Khi lên cầu thang: Bắt đầu bằng chân không phẫu thuật, sau đó đến chân phẫu thuật và cuối cùng là nạng.
Khi xuống cầu thang: Bắt đầu bằng nạng, sau đó đến chân phẫu thuật và cuối cùng là chân không phẫu thuật.
Luôn bám vào tay vịn nếu có để đảm bảo an toàn.

III. CÁC BÀI TẬP GIAI ĐOẠN SỚM :

Các bài tập dưới đây giúp tăng cường tuần hoàn, giảm nguy cơ biến chứng và phục hồi chức năng vận động. Người lớn tuổi nên thực hiện nhẹ nhàng, từ từ và tăng dần số lần lặp lại khi cảm thấy thoải mái hơn.

Co duỗi cổ chân (bơm cổ chân): Ngồi hoặc nằm, từ từ gập bàn chân lên và xuống. Thực hiện 10 – 15 lần để giúp máu lưu thông tốt hơn.
Gồng cơ đùi trước: Nằm thẳng, duỗi thẳng chân, ép chặt cơ đùi và giữ trong 5 giây, sau đó thả lỏng. Lặp lại 10 – 15 lần để giúp ổn định khớp háng.
Gồng cơ mông: Nằm thẳng hoặc ngồi, siết chặt cơ mông lại, giữ trong 5 giây rồi thả lỏng. Thực hiện 10 – 15 lần để hỗ trợ kiểm soát tư thế.
Trượt gót chân: Nằm ngửa, từ từ trượt gót chân về phía mông bằng cách gập gối, sau đó duỗi thẳng chân trở lại. Lặp lại 5 – 10 lần để cải thiện vận động gối và háng.
Duỗi gối cung ngắn: Nằm ngửa hoặc ngồi trên giường, đặt một cuộn khăn nhỏ dưới gối chân phẫu thuật. Từ từ duỗi thẳng gối, giữ trong 5 giây rồi hạ xuống. Lặp lại 10 – 15 lần.
Duỗi gối cung dài: Ngồi trên mép giường, hai chân thả lỏng. Từ từ duỗi thẳng gối chân phẫu thuật, giữ trong 5 giây rồi hạ xuống. Lặp lại 10 – 15 lần.

Khi bệnh nhân cảm thấy khỏe hơn và được sự đồng ý của bác sĩ hoặc chuyên gia phục hồi chức năng, có thể thực hiện các bài tập nâng cao sau:

Dang chân sang ngang khi nằm: Nằm ngửa, hai chân duỗi thẳng. Từ từ trượt chân phẫu thuật sang ngang, giữ trong vài giây rồi đưa trở lại vị trí ban đầu. Thực hiện 5 – 10 lần. Lưu ý giữ cho chân thẳng và không xoay.
Duỗi chân ra sau khi nằm sấp: Nếu cảm thấy thoải mái, bệnh nhân có thể nằm sấp, hai chân duỗi thẳng. Từ từ nâng nhẹ chân phẫu thuật lên khỏi giường khoảng 10 – 15 cm, giữ trong vài giây rồi hạ xuống. Lặp lại 5 – 10 lần, không nâng quá cao để tránh ảnh hưởng đến thắt lưng.
Co gối khi đứng: Đứng thẳng, bám vào ghế hoặc khung tập đi để giữ thăng bằng. Từ từ co gối chân phẫu thuật lên cao nhất có thể mà không gây đau, giữ trong vài giây rồi hạ xuống. Lặp lại 5 – 10 lần.
Dang chân sang ngang khi đứng: Đứng thẳng, bám vào ghế hoặc khung tập đi để giữ thăng bằng. Từ từ đưa chân phẫu thuật sang ngang, giữ trong vài giây rồi đưa trở lại vị trí ban đầu. Lặp lại 5 – 10 lần. Lưu ý giữ cho người thẳng và không nghiêng.

XEM VIDEO: HƯỚNG DẪN TẬP LUYỆN SAU THAY KHỚP HÁNG TUẦN 0 -4

V. CÁC LƯU Ý QUAN TRỌNG KHÁC:

Kiểm soát cơn đau: Uống thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. Chườm đá hoặc chườm ấm có thể giúp giảm đau và sưng.
Chăm sóc vết mổ: Giữ vết mổ khô ráo và sạch sẽ theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, nóng, đỏ, đau tăng lên hoặc chảy dịch. Báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Dinh dưỡng: Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, giàu protein để hỗ trợ quá trình phục hồi. Uống đủ nước.
Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ rất quan trọng cho quá trình hồi phục. Cố gắng ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.
Tránh lái xe: Không lái xe cho đến khi bác sĩ cho phép.
Tái khám định kỳ: Tuân thủ lịch tái khám theo hẹn của bác sĩ để theo dõi tiến độ phục hồi.
Liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia phục hồi chức năng nếu:
- Bạn bị đau dữ dội không giảm khi dùng thuốc.
- Vết mổ có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Bạn bị sưng tấy ở bắp chân hoặc khó thở (có thể là dấu hiệu của huyết khối).
- Bạn cảm thấy tê bì hoặc yếu ở chân.
- Bạn bị ngã hoặc nghi ngờ khớp háng bị trật.

VI. LỜI KHUYÊN CHUNG:

Hãy kiên nhẫn và thực hiện các bài tập một cách đều đặn.
Lắng nghe cơ thể và không cố gắng quá sức.
Tăng dần mức độ và số lần lặp lại của bài tập khi cảm thấy khỏe hơn.
Đừng ngần ngại hỏi bác sĩ hoặc chuyên gia phục hồi chức năng nếu có bất kỳ thắc mắc nào.

Chúc Quý Bệnh Nhân mau chóng hồi phục và sớm trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường!