PHCN Online - DỤNG CỤ TRỢ GIÚP ĐI LẠI: KHUNG TẬP ĐI

Cập nhật lần cuối vào 14/12/2022

Dụng cụ trợ giúp đi lại (bao gồm khung tập đi, nạng và gậy) là những thiết bị trợ giúp được sử dụng để giúp một người đi lại được bằng cách cung cấp thêm sự nâng đỡ và độ vững/ổn định.

Mục lục

CÁC CHỨC NĂNG CỦA DỤNG CỤ TRỢ GIÚP ĐI LẠI (BAO GỒM KHUNG ĐI)

Lý do khiến một người sử dụng thiết bị trợ giúp đi lại có thể bao gồm:

Nếu người đó cần trợ giúp để bù trừ cho:
- Giảm khả năng thăng bằng
- Yếu cơ
- Khó khăn khi phối hợp vận động
- Đau khi chịu sức nặng ở chi dưới (ví dụ: bàn chân, đầu gối, háng)
- Cắt cụt chi dưới hoặc mất chi do bẩm sinh
- Thay đổi độ vững (ổn định)
Để cải thiện vận động chức năng
Để tăng cường các chức năng của cơ thể khác như gia tăng máu tĩnh mạch về tim, cải thiện chức năng thận và giúp ngăn ngừa loãng xương và suy giảm chức năng tim
Để trợ giúp làm lành gãy xương
Để hỗ trợ đưa người tiến về phía trước
Để truyền các tín hiệu cảm giác đến bàn tay
Các lợi ích tâm lý: cảm giác an toàn, tự tin hơn
Để cho phép một người sử dụng xe lăn di chuyển qua các khu vực mà xe lăn không thể tiếp cận được
Để giảm nguy cơ ngã
Để bảo vệ mỏm cụt đang lành.

Điều quan trọng là phải lựa chọn loại thiết bị trợ giúp đi lại thích hợp để cung cấp sự bảo vệ, an toàn và chức năng tốt nhất đồng thời giảm thiểu chi phí về năng lượng.

Bài viết chỉ trình bày về khung đi, các loại và đặc điểm của chúng.

MỘT SỐ NHƯỢC ĐIỂM CỦA KHUNG (TẬP) ĐI

Ngoài các chỉ định và ưu điểm đã nêu ở trên, cũng cần lưu ý một số nhược điểm có thể xảy ra khi sử dụng khung tập đi. Chúng có thể bao gồm:

Tốc độ đi chậm hơn
Dáng đi bất thường
Cồng kềnh
Khó bảo quản và vận chuyển (ví dụ như vào ra ô tô)
Khó sử dụng với cầu thang và các bậc cấp
Khó sử dụng ở các lối đi hẹp hoặc chỗ đông người
Có thể gây ra tư thế xấu (như quen với dáng đi nhảy tới với những bệnh nhân sau cắt cụt)
Sử dụng ở ngoài trời thường hạn chế.

CÁC LOẠI KHUNG ĐI

Hiện có rất nhiều kiểu dáng, tính năng và phụ kiện dành cho khung tập đi. Phần lớn các thiết kế sử dụng bốn chân, và một số thiết kế bao gồm bánh xe ở đầu của hai hoặc nhiều chân này. Các tính năng khác bao gồm khả năng điều chỉnh để vừa vặn phù hợp và khả năng gấp lại để cất giữ / vận chuyển dễ dàng hơn. Phần sau đây liệt kê một số thiết kế khung đi và tùy chọn bổ sung.

Khung đi Tiêu chuẩn

Khung tập đi Tiêu chuẩn có thiết kế cứng cáp với 4 chân thường có thể điều chỉnh được cho những bệnh nhân có chiều cao khác nhau. Chúng thường được làm bằng nhôm và tương đối nhẹ và bền. Đối với hoạt động đi lại, những khung tập đi này yêu cầu người sử dụng nhấc dụng cụ lên và di chuyển nó về phía trước. Vì vậy, người sử dụng đòi hỏi phải có một mức độ nhất định về sức mạnh và sự phối hợp của chi trên.

Khung đi có bánh xe

Khung tập đi có bánh xe hoặc lăn được gồm các bánh xe được gắn vào hai chân phía trước hoặc cả bốn chân. Với các bệnh nhân gặp khó khăn trong việc nâng khung tập đi để đưa ra trước như trong thiết kế tiêu chuẩn thì loại khung đi này dễ sử dụng hơn. Người sử dụng có thể đi nhanh hơn và ít phải chú ý hơn khi sử dụng khung tập đi có bánh xe so với thiết kế tiêu chuẩn. Tuy nhiên, khung tập đi có bánh xe có thể khó sử dụng hơn trên thảm và thường cồng kềnh, khó vận chuyển hơn.

Khung tập đi 4 bánh xe có phanh tay, chỗ ngồi

Một mối nguy hiểm có thể xảy ra với các thiết kế có bánh xe là chúng có thể lăn quá mức. Một sửa đổi đối với thiết kế có bánh xe bao gồm các bánh xe có thể thu vào được và chỉ chạm đất khi khung tập đi được giảm tải (ví dụ: khi đẩy khung tập đi về phía trước). Thiết kế này chống lăn khi đè lên khung tập đi, nhưng không tốt như các đầu cao su tiêu chuẩn.

Loại khung đi	Ưu điểm	Nhược điểm	Chỉ định
Khung đi tiêu chuẩn (không bánh xe)	khung đi vững nhất, dễ xếp lại	Cần được nhấc lên với mỗi bước; dáng đi chậm hơn, ít tự nhiên hơn	Bệnh cơ nặng; bệnh thần kinh nặng; thất điều tiểu não
Khung đi có bánh xe trước (2 bánh xe)	Duy trì kiểu dáng đi bình thường; không cần nhấc lên với mỗi bước	Ít vững so với khung đi tiêu chuẩn; vòng quay lớn	Bệnh cơ nặng; bệnh thần kinh vừa -nặng; yếu hai chân; bệnh Parkinson
Khung đi 4 bánh xe	Dễ đẩy; cơ động hơn với vòng quay nhỏ; thường có giỏ và chổ ngồi	Không dùng để chịu trọng lượng; ít vững hơn khung đi có bánh xe trước; không dễ xếp lại	Bệnh khớp nhẹ vừa; rối loạn thăng bằng nhẹ; đau cách hồi; bệnh tim phổi (để ngồi nghỉ)

Bảng 1: Các loại khung đi cơ bản

Một loại khung tập đi có bánh xe khác là thiết kế 3 bánh. Kiểu dáng này giúp tăng khả năng cơ động nhưng có thể không vững như mẫu 4 chân.

Trong khi phần lớn các loại khung tập đi có bánh xe này được thiết kế để sử dụng với khung được đặt ở phía trước người dùng, một số được thiết kế để khung tập đi được đặt phía sau. Trẻ khuyết tật có thể đi nhanh hơn và với tư thế thẳng đứng hơn khi sử dụng khung tập đi phía sau so với khung tập đi phía trước.

Khung tập đi Luân phiên/Hỗ tương (Reciprocal)

Thiết kế khung tập đi hỗ tương (luân phiên) có các khớp xoay cho phép mỗi bên của khung tập đi được đưa về phía trước một cách luân phiên và độc lập so với bên kia. Điều này tạo một dáng đi luân phiên hơn so với các mẫu thiết kế khác, và do vậy có thể giúp đi nhanh và đẹp hơn.

(Tuy nhiên thực tế loại khung đi này khá khó sử dụng, nhất là đối với người lớn tuổi)

Khung đi Leo cầu thang

Khung đi cũng đã được thiết kế nhằm hỗ trợ người sử dụng cải thiện leo cầu thang. Loại khung này đòi hỏi khả năng thăng bằng tốt và hai tay đủ mạnh. Do kích thước và trọng lượng tăng thêm, loại khung đi này ít phổ biến.

Khung đi Một tay (“hemi walker”)

Mẫu khung đi một tay đã được thiết kế cho những bệnh nhân bị hạn chế hoặc không sử dụng được một cánh tay hoặc bàn tay như liệt nửa người.

Khung đi có Bệ đỡ (Platform)

Những khung đi kể trên sử dụng khi ít có sự đòi hỏi nâng đỡ chậu hông và /hoặc thân mình và khả năng cầm nắm bàn tay tốt.

Các bề mặt nâng đỡ ngang có thể được thêm vào khung tập đi cho những bệnh nhân bị yếu, đau, co rút khớp khuỷu hoặc các biến dạng khác gây khó khăn cho việc cầm nắm. Bất lợi của loại khung đi này là khung đi nặng hơn.

Trường hợp khả năng cầm nắm bàn tay, hoạt động cơ duỗi khuỷu kém có thể sử dụng khung đi tựa khuỷu và/hoặc tựa nách.

Trường hợp các cơ ở chi và/hoặc duỗi thân yếu, thăng bằng thân mình kém, trọng lượng nặng đòi hỏi nâng đỡ nhiều hơn có thể bổ sung nâng đỡ và làm vững:

cho vùng chậu- hông với cục gù hoặc đai nâng đỡ giữa háng (nâng đỡ)
cho thân mình với vòng ôm ngực và đai giữ thân (làm vững),
tựa nách, tựa khuỷu (nâng đỡ và làm vững),

Khung đi tựa khuỷu-nách, có đai chậu và đai giữ thân mình

Lưu ý ở người lớn, những khung tập đi này thường cồng kềnh, nặng nề, khó sử dụng và mất nhiều năng lượng khi sử dụng. Chúng thường có giá trị tập luyện cho bệnh nhân bệnh lý thần kinh nặng 2 chân và/hoặc thân mình như tổn thương tuỷ sống, chấn thương sọ não trước khi chuyển sang hình thức đi lại ít nâng đỡ hơn như các loại khung đi thông thường. Bên cạnh hỗ trợ bằng khung có thể cần kết hợp hỗ trợ tư thế bằng các loại nẹp chỉnh hình phù hợp. Chúng ít hoặc hầu như không được sử dụng để di chuyển cộng đồng.

Tương tự như vậy với trường hợp trẻ bại não tập đi sử dụng các khung tập đi hỗ trợ thêm về tư thế khi kiểm soát thân mình và/hoặc các chi chưa tốt.

Khung đi tựa gối: dành cho người không thể tựa bàn chân vì đau …

CÁC TÍNH NĂNG VÀ PHỤ KIỆN BỔ SUNG

Gấp được: nhiều thiết kế khung tập đi có thể gấp lại được để vận chuyển dễ dàng hơn. Tính năng gấp được có thể làm giảm độ bền của khung đi. Một số người sử dụng nhận thấy rằng những chiếc khung tập đi này có thể được sử dụng ở vị trí gấp lại để đi cầu thang.
Ghế ngồi: cho phép người sử dụng nghỉ ngơi.

Ví dụ về khung tập đi có thể gập lại có ghế ngồi

Các đầu bịt: một số thiết kế đầu bịt khác nhau có sẵn để giúp khung tập đi tiến lên dễ dàng hơn. Để được trợ giúp trong điều kiện có tuyết hoặc trơn trượt, có thể thêm các đầu bịt nhỏ để cải thiện độ bám.

Ví dụ về các đầu bịt có sẵn cho các đầu của chân khung tập đi

Khay, túi và giỏ

ĐO LƯỜNG MỘT KHUNG TẬP ĐI

Kích thước phù hợp rất quan trọng; không phù hợp có thể cản trở người sử dụng thực hiện dáng đi mong muốn và tăng thêm sự không ổn định khi đi.

Để chắc chắn khung đi vừa vặn thích hợp, khung tập đi phải được đặt ở vị trí sao cho chân sau được đặt ở khoảng giữa của bàn chân (nhìn theo mặt phẳng đứng dọc). Khi hai tay nắm khung tập đi, khuỷu tay phải gập khoảng 15 đến 25 độ. Tay nắm của khung tập đi phải ở vị trí nếp gấp cổ tay, mỏm trâm trụ, hoặc mấu chuyển lớn của bệnh nhân khi người đó đứng thẳng với hai tay dọc thân.