GIẢI PHẪU CHỨC NĂNG THẦN KINH: THÂN NÃO

Hãy nghe bài viết

Getting your Trinity Audio player ready...

Cập nhật lần cuối vào 07/11/2024

Thân não (brainstem) bao gồm não giữa, cầu não và tủy não, nằm ở phần sau của não. Thân não kết nối giữa đại não, tiểu não và tủy sống. Về mặt phôi học, nó phát triển từ trung não (mesencephalon) và một phần của não sau (rhombencephalon), tất cả đều bắt nguồn từ ngoại bì thần kinh.

Ngoài việc chứa các đường hướng tâm và ly tâm, thân não còn chứa các nhân cần thiết để duy trì sự sống. Hầu như tất cả các nhân thần kinh sọ não đều nằm ở thân não. (Các trường hợp ngoại lệ là hai nhân dây thần kinh sọ đầu tiên (dây I và II, hình thành từ chính não bộ).

XEM THÊM: GIẢI PHẪU CHỨC NĂNG THẦN KINH: CÁC VÙNG CỦA VỎ NÃO.

Hình ảnh sau cho thấy mối liên hệ giữa vỏ não, các cấu trúc dưới vỏ, thân não, tiểu não và tuỷ sống.

Mục lục

NÃO GIỮA (MIDBRAIN, TRUNG NÃO).

Não giữa nối gian não (đồi thị, vùng dưới đồi) với cầu não.

Các vùng chính của não giữa là mái (tectum), cống não (cerebral aqueduct), chỏm (tegmentum), và các cuống não.

Về chức năng:

Não giữa hoạt động như một trạm chuyển tiếp cho các đường truyền qua giữa đại não và tủy sống hoặc tiểu não.
Não giữa cũng chứa các trung tâm phản xạ cho các phản ứng thị giác, thính giác và xúc giác.
Chất đen (Substance nigra) nằm ở não giữa nhưng có liên hệ mật thiết với các đường truyền vận động của hạch nền (và được xếp vào nhóm các hạch nền). Dopamin được tạo ở chất đen đóng vai trò trong động cơ và thói quen ở các loài từ con người đến động vật đơn giản như côn trùng.

Não giữa — Hình 3: Sơ đồ não giữa, nhìn từ sau

Nhân thần kinh sọ ở não giữa — Hình 4: Sơ đồ Cắt ngang não giữa

CẦU NÃO (PONS).

Cầu não dài khoảng 2,5 cm ở người lớn. Ở phía trước lồi ra (như hình cầu). Ở phía sau gồm hai cặp cuống tiểu não, nối tiểu não với cầu não và não giữa.

Về chức năng:

Cầu não chứa các bó sợi trục giữa tiểu não và phần còn lại của thần kinh trung ương (như não trán) và kết hợp với hành tuỷ điều chỉnh nhịp thở, nhai và nuốt.
Cầu não cũng chứa các trung tâm phản xạ giúp định hướng đầu để phản ứng với kích thích thị giác và thính giác.
Một số nhân thần kinh sọ nằm ở cầu não, đặc biệt là các dây thần kinh sọ từ V đến VIII, mang thông tin cảm giác và vận động đến và đi từ mặt.

Cắt ngang cầu não — Hình 6: Sơ đồ cắt ngang cầu não

Hành Não (Medulla OBLONGATA).

Hành não là phần thần kinh trung ương tiếp nối với tủy sống, nằm ở phần thấp nhất của hộp sọ, ngay sát trên lỗ chẩm. Có chiều dài bằng khoảng 28mm. Chỗ rộng nhất của hành não bằng 24mm.

Về chức năng:

Hành não chứa các đường dẫn truyền đến/đi từ tủy sống.
Các nhân vận động và cảm giác cho vùng cổ và miệng nằm ở hành não, cũng như các trung tâm điều hòa chức năng nội tạng (như nhịp tim và hô hấp).
Các trung tâm phản xạ nôn, hắt hơi và nuốt cũng nằm ở hành tủy.

Hành não nhìn từ trước — Hình 8: Hành não nhìn từ phía trước

Hệ Lưới (Reticular Formation).

Hệ lưới là một tập hợp các nhân trung gian dọc suốt chiều dài của thân não.

Về chức năng:

Hệ thống này chiếu đến vỏ não và đồi thị để duy trì và điều chỉnh mức độ hưng phấn, bao gồm cả chu kỳ ngủ – thức.
Ngoài ra, hệ lưới tạo điều kiện cho các phản ứng vận động tự ý và tự chủ (động) cần thiết cho một số chức năng tự điều chỉnh, cân bằng nội môi và tham gia vào việc điều chỉnh trương lực cơ ở khắp cơ thể.

Hình 10: Hệ lưới và vai trò trong giấc ngủ và điều biến đau

XEM THÊM: GIẢI PHẪU CHỨC NĂNG THẦN KINH: ÔN NHANH 12 DÂY THẦN KINH SỌ NÃO. PHẦN 2.

PHÂN BỐ MẠCH MÁU VÙNG THÂN NÃO.

Cung cấp máu cho thân não chủ yếu là từ hệ thống sống – nền. Nguồn cung cấp máu có thể được chia thành một nhóm các động mạch cung cấp cho từng vùng:

Não giữa (mid brain):
- Phần trước trong: được cung cấp bởi động mạch não sau (PCA).
- Phần trước ngoài: được cung cấp bởi động mạch não sau và các nhánh của động mạch màng mạch trước.
- Ngoài: được cung cấp bởi động mạch tiểu não sau, động mạch màng mạch và động mạch củ não sinh tư (collicular artery, còn gọi là quadrigeminal artery).
- Phần sau: được cung cấp bởi động mạch tiểu não trên (SCA), động mạch màng mạch sau trong.
Cầu não (Pons):
- Trước trong: được cung cấp bởi các động mạch xuyên cầu não, các nhánh của động mạch thân nền.
- Phía trước ngoài: được cung cấp bởi động mạch tiểu não trước dưới.
- Ngoài: được cung cấp bởi các động mạch xuyên cầu não ngoài, các nhánh của động mạch nền, động mạch tiểu não trước dưới (AICA) hoặc động mạch tiểu não trên.
Hành tủy (Medulla oblongata):
- Trước trong: được cung cấp bởi động mạch cột sống trước và động mạch đốt sống.
- Phía trước ngoài: được cung cấp bởi động mạch cột sống trước và động mạch đốt sống.
- Ngoài: được cung cấp bởi động mạch tiểu não sau dưới (PICA).
- Sau: được cung cấp bởi động mạch cột sống sau.